“Een bijzonder concept voor beschermd wonen”

Een jaar of tien geleden kwam bij ZZG Zorggroep het vraagstuk naar voren over de houdbaarheid van de ouderenzorg. “Door de jaren heen zijn allerlei eenvoudige diensten, waaronder gezinszorg en huishoudelijke hulp, de ouderenzorg binnengeslopen”, begint Jelle de Visser. “Via de verzorgingshuizen werd ook wonen een verantwoordelijkheid van de overheid. Hoewel de Nederlandse ouderenzorg de duurste was van alle Europese landen, waren veel mensen er ontevreden over. Wanneer zij het zelf moeten betalen, maken zij andere keuzes. Er is een denkwijze ontstaan waarin iedereen zijn recht getoucheerd wil zien.” Daarbij komt dat mensen steeds meer naar onafhankelijkheid streven. “Hebben mensen hulp nodig, dan stappen ze niet naar hun familie, vrienden of buren, maar naar de overheid. Een van de grote gevolgen hiervan is eenzaamheid. Mensen moeten weer van afhankelijkheden leren houden. Daarvoor is een goede infrastructuur noodzakelijk, zodat die afhankelijkheden op een moderne manier kunnen worden ingezet.”

Woongroep voor iedere levensstijl
Waar veel instellingen voor ouderenzorg momenteel hun verpleeghuizen omvormen tot groepswoningen, pakt ZZG Zorggroep de herontwikkeling anders aan. Zij laat de grootschaligheid volledig los en bouwt aan een netwerk van kleinschalige beschermde wooneenheden, met wonen als primair doel en professionele zorg als secundair doel. Deze woningen zijn vooral bestemd voor senioren die complexe zorg nodig hebben vanwege dementie of een zware lichamelijke aandoening. Iedere wooneenheid bestaat uit acht kleine appartementen rondom een centraal plein. Hierin kunnen mensen met een overeenkomstige levensstijl worden samengebracht. Deze schaalbaarheid stelt ZZG Zorggroep in staat de diverse groepen te ondersteunen op basis van levensstijlen, zodat deze ouderen een zo normaal mogelijk leven kunnen blijven leiden dat recht doet aan hun persoonlijke behoeften. Zelfstandigheid, eigen regie en privacy zijn belangrijke pijlers waarop dit concept berust. Een groot verschil is dat professionele zorg en ondersteuning worden gegeven naar wat nodig is, en niet naar wat mógelijk is. Eind 2016 zijn ongeveer duizend van deze plaatsen voor beschermd wonen gerealiseerd in Nijmegen en omgeving.

Geïntegreerd in de wijk
De nieuwe woonvormen maken onderdeel uit van de wijk of buurt. “Als blijkt dat mensen niet thuis kunnen blijven wonen, willen zij toch het liefste in hun eigen omgeving verblijven. Dit betekent dat het ook onze taak is om de eenheden voor beschermd wonen in de wijk te integreren.” Daarvoor fungeren de eenheden tevens als steunpunt voor dementerenden uit de buurt. Zij kunnen er een of meerdere dagdelen verblijven om de mantelzorgers te ontlasten. De zorg voor de bewoners wordt gedeeltelijk gedaan door zorgprofessionals. Zij verdiepen zich in de achtergrond van zowel cliënt als familie. Ook de familie speelt een belangrijke rol in de ondersteuning, net als andere mensen uit de omgeving van de cliënt. “Wanneer een dergelijke woonvorm goed in de wijk geïntegreerd is, kunnen mantelzorgers uit de wijk veel simpele zorg- en ondersteuningstaken op zich nemen. Ik geloof dat als een wijk zijn eigen beschermde wooneenheid heeft, de overheid zich gemakkelijker kan terugtrekken.”

Wonen aan een plein
Doordat de appartementen geen gangen en portalen bevatten, ogen ze wat ruimer dan ze feitelijk zijn. Ze bestaan uit een woonruimte met keukentje, slaapkamer en grote badkamer en liggen aan een gemeenschappelijk plein, dat ontstaan is door de gangen te vergroten en open te werken. Met behulp van de familie worden de pleinen ingericht met beleveniselementen die bij de levensstijl van de groep passen, zoals oude beelden van hun geboorteplaats. Bij de huur is een deel van dit plein inbegrepen, zodat in de toekomst nooit het vraagstuk ontstaat wie verantwoordelijk wordt voor de gemeenschappelijke ruimten. Doordat het totaal binnen de sociale huurgrens valt, blijven de woningen voor iedereen bereikbaar. “Ook als de overheid nog veel meer gaat bezuinigen, kunnen wij de eenheden blijven exploiteren.”

Samenwerking
Voor de realisatie is een nauwe samenwerking ontstaan tussen ZZG Zorggroep en Van de Klok waarin vertrouwen in elkaars expertise noodzakelijk is. “We moeten ieder onze eigen professie goed uitvoeren en proberen dit steeds efficiënter te doen. Wij verwachten van Van de Klok de beste werkmethode met zo min mogelijk faalkosten. Daarvoor is het echter noodzakelijk dat wij al in een vroeg stadium nadenken over de details. Na het schetsontwerp kunnen wij nog nauwelijks nieuwe eisen stellen. Rond het definitieve ontwerp leggen we alle details vast, en vervolgen onze werkzaamheden zonder verdere bouwvergaderingen. Beide partijen willen het in één keer goed doen. Daarvoor is deze duurzame samenwerking essentieel. Zo kunnen we voor dit concept een maximale waardecreatie tot stand brengen.”